Στην παρούσα εργασία πραγματοποιείται ανάλυση και κριτικός σχολιασμός του επιστημονικού άρθρου με τίτλο: “Evaluation of Tourism Website User Experience Based on Psychophysiological Measures”.
Το πλήρες επιστημονικό άρθρο είναι διαθέσιμο εδώ
Τι προσπαθεί να βρει το άρθρο:
Οι συγγραφείς (Νakai et. al., 2024) προσπαθούν να διερευνήσουν και να προτείνουν την ποσοτική, και ακριβέστερη, αξιολόγηση της εμπειρίας χρήστη (User Experience/UX) σε τουριστικές ιστοσελίδες, βασιζόμενοι σε ψυχοφυσιολογικούς δείκτες όπως τη μέτρηση της διαμέτρου της κόρης του ματιού και το διάστημα μεταξύ 2 καρδιακών παλμών (R-R interval).
Στόχος είναι να διερευνηθεί αν υπάρχουν αλλαγές στους συγκεκριμένους φυσιολογικούς δείκτες κατά τη διάρκεια της πλοήγησης του χρήστη σε διαφορετικά τμήματα τουριστικών ιστοσελίδων καθώς και αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των όποιων αλλαγών στους συγκεκριμένους δείκτες και της θετικής/αρνητικής εμπειρίας χρήστη. Επιπλέον, η συγκεκριμένη προσέγγιση των Nakai et al. (2024) επιτρέπει τον εντοπισμό των συγκεκριμένων σημείων της ιστοσελίδας που προκαλούν δυσκολία, άγχος ή ικανοποίηση στον χρήστη, σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική υποκειμενικής αποτίμησης της UX με συμπλήρωση ερωτηματολογίων μετά το τέλος της πλοήγησης. Επομένως, θα καθίσταται δυνατή η βελτίωση της UX μέσα από την ακριβέστερη και αποτελεσματικότερη αποτίμησή της.
Μεθοδολογία Έρευνας:
Δείγμα έρευνας: 20 φοιτητές ηλικίας 20-24 ετών.
Διαδικασία: Αξιολογήθηκαν οι αντιδράσεις των συμμετεχόντων κατά την 5λεπτη διάρκεια της αλληλεπίδρασής τους με ιστοσελίδες για τον τουρισμό. Πριν και μετά την περιήγησή τους, οι χρήστες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια, αξιολογώντας τις προσδοκίες και την εμπειρία τους σε εφταβάθμια κλίμακα: 4 ερωτήματα πριν την εμπειρία χρήσης και 8 μετά και έγινε ανάλυση συσχέτισης. Κατά τη διάρκεια της περιήγησής τους, έγιναν καταγραφές για τους εξής δείκτες:
α) Σημεία Προσήλωσης (Gaze Points) μέσω συσκευής eye-tracking για να καταγραφεί πού ακριβώς κοιτούσαν οι συμμετέχοντες στην οθόνη και για πόσο χρόνο, ώστε να εντοπιστούν ποια σημεία της τουριστικής ιστοσελίδας τράβηξαν την προσοχή τους.
β) Διάμετρος Κόρης Ματιού (Pupil Diameter): Καταγράφηκαν οι αλλαγές στο μέγεθος της διαμέτρου της κόρης, διασφαλίζοντας ότι πιθανές αλλαγές στην περίπτωση διαστολής της κόρης δεν οφείλονται σε παράγοντες διαφορετικούς από τη συναισθηματική κατάσταση (πχ., αντανάκλαση φωτός ή στο ανοιγοκλείσιμο των ματιών).
γ) Καρδιακός ρυθμός μέσω μετρήσεων των R-R διαστημάτων (χρονικό διάστημα μεταξύ δύο χτύπων της καρδιάς), χρησιμοποιώντας ECG–Ηλεκτροκαρδιογράφημα.
Ερευνητικά Ερωτήματα:
Δεν τίθενται ξεκάθαρα τα ερευνητικά ερωτήματα αλλά από τους στόχους της έρευνας προκύπτουν τα εξής:
α) Μπορούν οι φυσιολογικοί δείκτες, όπως η διάμετρος της κόρης του ματιού και το διάστημα R-R, να αποτελέσουν αξιόπιστους δείκτες για την αξιολόγηση της UX σε τουριστικές ιστοσελίδες;
β) Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των μεταβολών στους φυσιολογικούς δείκτες και της θετικής/αρνητικής αξιολόγησης της UX από τους χρήστες;
γ) Μπορεί η συνεχής καταγραφή των φυσιολογικών δεικτών να εντοπίσει περιεχόμενο που επηρεάζει σημαντικά την UX, ακόμη και αν οι χρήστες δεν το αντιλαμβάνονται συνειδητά;
Αποτελέσματα της έρευνας:
Οι ερευνητές μέτρησαν τον μέσο χρόνο ανάμεσα σε δύο καρδιακούς παλμούς (R-R interval) πριν και μετά την προβολή εικόνων. Όταν οι συμμετέχοντες έβλεπαν εικόνες που τους ενδιέφεραν, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση στο διάστημα μεταξύ δύο παλμών (R-R χρόνος) μετά την προβολή, κάτι που υποδηλώνει αυξημένη διέγερση (λόγω ενδιαφέροντος). Αντίθετα, όταν έβλεπαν εικόνες που δεν τους ενδιέφεραν, ο R-R χρόνος μειώθηκε, αλλά η διαφορά δεν ήταν στατιστικά σημαντική, δηλαδή ήταν πολύ χαμηλή για να θεωρηθεί ότι έχει νόημα στατιστικά. Επομένως, η αλλαγή στους καρδιακούς παλμούς συνδέεται με το ενδιαφέρον που προκάλεσε η εικόνα (άρα, θετική UX).
Σχετικά με τις μετρήσεις για τον μέσο της διαμέτρου της κόρης (pupil diameter) βρέθηκαν τα εξής: Μετά την προβολή εικόνων που χαρακτηρίστηκαν ως ενδιαφέρουσες από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στη διάμετρο της κόρης, ένδειξη στατιστικά σημαντικού αποτελέσματος. Αντίθετα, στις μη ενδιαφέρουσες εικόνες, η αύξηση δεν ήταν σημαντική, υποδηλώνοντας επομένως, τυχαία μεταβολή. Ο έλεγχος t-test βάσης (baseline) έδειξε ότι δεν υπήρχαν αρχικές διαφορές στη διάμετρο της κόρης μεταξύ των συμμετεχόντων. Επιπλέον, 12 συμμετέχοντες ανέφεραν ότι οι μικρογραφίες εικόνων τούς ώθησαν να επισκεφθούν συγκεκριμένες ιστοσελίδες.
Η διαδικασία του eye tracking έδειξε ότι οι συμμετέχοντες είχαν την τάση να εστιάζουν στο κείμενο που αναφερόταν σε εικόνες που θεωρούσαν ενδιαφέρουσες και να μην διαβάζουν το κείμενο για τις εικόνες που δεν τους ενδιέφεραν.
Υποκειμενική αξιολόγηση (ερωτηματολόγια): H ανάλυση συσχέτισης μεταξύ των απαντήσεων των συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι βρήκαν ενδιαφέρουσες εικόνες στην ιστοσελίδα δεν έδειξε μεγάλο βαθμό συσχέτισης μεταξύ Q5 (σε τι βαθμό έχεις την αίσθηση ότι ικανοποιήθηκε ο στόχος σου;) και Q6 (επιθυμία επίσκεψης του τουριστικού προορισμού στη ιστοσελίδα) ή Q5 και Q7 (ήταν ελκυστικό το site;).
Συμπεράσματα:
Οι Nakai et al. (2024) καταλήγουν ότι η αύξηση στη διάμετρο της κόρης και ο γρηγορότερος ρυθμός παλμών συνδέονται στατιστικά με το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για τις εικόνες, καθώς οι φυσιολογικές αντιδράσεις ήταν στατιστικά σημαντικές μόνο για τις εικόνες εκείνες που θεωρήθηκαν ενδιαφέρουσες.
Επομένως, οι αλλαγές στους φυσιολογικούς δείκτες επηρεάζουν την υποκειμενική συνολική αποτίμηση των χρηστών και άρα, τη συνολική UX. Χρησιμοποιώντας φυσιολογικούς δείκτες για την αξιολόγηση των ιστοσελίδων και άρα, ποσοτικές (όχι μόνο υποκειμενικές) αξιολογήσεις, όσοι σχεδιάζουν ιστοσελίδες για τον τουρισμό, μπορούν να δημιουργούν θετική UX αλλά κ α ι να την αξιολογούν. Επιπλέον, η προσεκτική επιλογή του κειμένου που συνοδεύει τις εικόνες μπορεί να κατευθύνει τους χρήστες σε σχετικό περιεχόμενο, και άρα, ναι αυτές οι φυσιολογικές αντιδράσεις μπορούν να αποκαλύψουν υποσυνείδητες αντιδράσεις του χρήστη. Γενικότερα, όμως, καταλήγουν οι συγγραφείς, το κείμενο είναι πιθανό να μην επηρεάζει σημαντικά τη θετική UX σε ιστοσελίδες για τον τουρισμό.
Προσωπική άποψη και πρακτική εφαρμογή:
Το βασικό πλεονέκτημα της έρευνας των Nakai et al. (2024) είναι η πρόταση να αξιολογείται η εμπειρία χρήστη (UX) όχι μόνο με ερωτηματολόγια, αλλά και με αντικειμενικά, ποσοτικά δεδομένα, όπως φυσιολογικούς δείκτες (π.χ. διάμετρος κόρης, R-R διάστημα), ενισχύοντας την αξιοπιστία της αξιολόγησης. Επιπλέον, η μέτρηση σε πραγματικό χρόνο και σε επιμέρους σημεία της ιστοσελίδας επιτρέπει στους web designers και UX/UI experts να εντοπίζουν ακριβώς ποια στοιχεία λειτουργούν θετικά ή αρνητικά και να βελτιώνουν στοχευμένα το περιβάλλον.
Επιπλέον, (λαμβάνοντας υπόψη τις επιφυλάξεις που αναφέρονται στη συνέχεια), η μη στατιστικά σημαντική συσχέτιση των Q5-Q6 και Q5-Q7 δείχνει ότι οι χρήστες εκδήλωσαν πρόθεση να επισκεφθούν τον προορισμό, ακόμη κι αν δεν έλαβαν τις πληροφορίες που χρειάζονταν. Αυτό υποδηλώνει ότι έφυγαν με θετική UX, ενισχύοντας την ιδέα πως, πέρα από την πληροφόρηση, η συνολική εμπειρία πλοήγησης παίζει κρίσιμο ρόλο στην αποτίμηση μιας ιστοσελίδας. Η έρευνα μπορεί να φανεί χρήσιμη σε επαγγελματίες του τουρισμού και του τουριστικού marketing, αλλά και σε travel content creators, καθώς δείχνει ότι ακόμα και χωρίς πλήρη πληροφόρηση, μια θετική UX μπορεί να ενισχύσει την πρόθεση επίσκεψης στον προορισμό.
Αδυναμίες και περιορισμοί της έρευνας:
Παρότι η προσέγγιση είναι ενδιαφέρουσα, υπάρχουν ορισμένα προβλήματα:
Υπάρχει ασάφεια στο μέγεθος του δείγματος. Στην ενότητα 2.2 αναφέρονται 20 συμμετέχοντες, στην ενότητα 3.3 γίνεται λόγος για “20/21 περιπτώσεις”, ενώ στην ενότητα 4. (Discussion) γίνεται 2 φορές αναφορά σε 21 συμμετέχοντες. Αυτό προκαλεί σύγχυση και ερωτήματα για την αξιοπιστία της μελέτης.
Υπάρχει ασυνέπεια στη χρήση των ερωτήσεων του ερωτηματολογίου. Συγκεκριμένα: η Q5 δεν υπάρχει πουθενά ως ερώτηση ενώ εμφανίζεται με δύο διαφορετικές διατυπώσεις στο άρθρο: στο 4. Discussion (para.5) ως «ένιωσες ότι πέτυχες τους στόχους σου;» και στην αμέσως επόμενη γραμμή «έχεις την αίσθηση ότι η ιστοσελίδα είναι ελκυστική;». Ομοίως και η Q6: αναφέρεται στο 3.4 ως «Θέλεις να επισκεφτείς ένα νοσοκομείο;» στο 4. Discussion ως «Θέλεις να επισκεφτείς τον προορισμό;», ενώ στον πίνακα 2 αναφέρεται ως «Θέλεις να πας;», κάτι που ενδεχομένως να υπονομεύει την εγκυρότητα της στατιστικής ανάλυσης και την αξιοπιστία των ευρημάτων.
Τέλος, το δείγμα είναι περιορισμένο (20-21 άτομα), επομένως τα αποτελέσματα δεν μπορούν να γενικευτούν για τον ευρύτερο πληθυσμό.
