Η εξέλιξη της συνεργασίς

Το κλασικό πλέον δοκίμιο του αμερικανού πολιτιειολόγου, στο οποίο μια ιδιοφυής εφαρμογή της θεωρίας των παιγνίων, και ειδικότερα του γνωστού Διλήμματος του Φυλακισμένου, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπό κατάλληλες συνθήκες η συνεργασία μεταξύ αμετανόητων εγωιστών μπορεί να προκύψει αβίαστα και να προκόψει «από μόνη» της, χωρίς δηλαδή την παρέμβαση μιας ισχυρής και επίφοβης κεντρικής αρχής. «Άρπα την, κύριε Χομπς!», όπως θα έλεγε κι ο συγγραφέας τού «Οι ρίζες της αρετής». Για να υποστηρίξει τη θέση του, ο Άξελροντ μελετά και αναλύει αρχειακό υλικό του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου -ημερολόγια και επιστολές άγγλων και γερμανών αξιωματικών και οπλιτών, οι οποίοι, ζώντας τον τρόμο των εχθροπραξιών στα χαρακώματα, δεν άργησαν να βρουν τον τρόπο να αποκαταστήσουν παρατεταμένες περιόδους υποτυπώδους έστω ανακωχής, αποφεύγοντας τελετουργικά σχεδόν σε συγκεκριμένες ώρες την ανταλλαγή φονικών πυρών (αψηφώντας ή και παραπλανώντας εν προκειμένω τους πολεμοχαρείς επιτελείς και των δύο παρατάξεων). Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας συνυπογράφει, εξάλλου, με τον μεγάλο άγγλο βιολόγο William Hamilton το κεφάλαιο που είναι αφιερωμένο στις εφαρμογές του προτύπου του αμοιβαίου (ανταποδοτικού) αλτρουισμού στα ζώα. Και κλείνει με συμβουλές-προτροπές προς γιατρούς, δικαστές, πολιτικούς ηγέτες και άλλους επίδοξους εξουσιαστές. Η Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ θα πρέπει να είναι της γνώμης ότι οι συμβουλές του, εν μέρει τουλάχιστον, εισακούστηκαν. Απένειμε στον Άξελροντ ειδικό τιμητικό δίπλωμα για τη συμβολή του στην αποφυγή της πυρηνικής σύρραξης. Ο διορατικός Γκορμπατσόφ επίσης μάλλον θα πρέπει να διάβασε προσεκτικά την «Εξέλιξη της συνεργασίας».